Gỏi xoài tôm kiểu Thái & bánh chanh dứa: Khám phá hương vị hè!

Chào cả nhà yêu dấu của tui! Hè đến rồi, nóng chảy mỡ chứ chẳng đùa! Những lúc thế này, thèm lắm cái gì đó chua chua, cay cay, ngọt ngọt, mát rượi kiểu Thái để “giải nhiệt cuộc đời” đúng không? Tin vui đây: hôm nay, “thánh ăn hàng” Thái Lan là mình sẽ bật mí cho các bạn hai công thức “đỉnh của chóp” – Gỏi xoài tôm kiểu Thái và bánh chanh dứa dừa – đảm bảo thổi bay cơn nóng, khơi dậy vị giác mùa hè. Chuẩn bị giấy bút và một chiếc bụng đói đi, vì hành trình ẩm thực Thái Lan “tại gia” sắp bắt đầu rồi đây!

Gỏi Xoài Tôm Kiểu Thái (Som Tam Mamuang Goong Sod): “Đệ Nhất Mỹ Vị” Đường Phố Thái Lan!

Nhắc đến gỏi Thái, không thể không kể tên Som Tam (ส้มตำ), món gỏi đu đủ “huyền thoại”. Nhưng khoan, hôm nay nhân vật chính của chúng ta là một “người anh em” cũng hot hit không kém: Gỏi Xoài Xanh Tôm Tươi, hay tiếng Thái gọi yêu là Som Tam Mamuang Goong Sod (ส้มตำมะม่วงกุ้งสด). Mình vẫn nhớ như in lần đầu tiên “chén” món này ở một khu chợ đêm tại Bangkok. Ôi thôi rồi, nó là một “vụ nổ” hương vị trong miệng: vị chua thanh của xoài xanh giòn sần sật, vị ngọt tự nhiên của tôm tươi, cái bùi bùi của đậu phộng rang, chút cay nồng của ớt hiểm, quyện cùng vị mặn đậm đà của nước mắm và ngọt dịu của đường thốt nốt. Tất cả được “dirak” (hòa quyện) bởi mùi thơm lừng của rau răm, húng quế. Ăn một miếng là tỉnh cả người!

Tại sao Gỏi Xoài Tôm Thái lại “gây nghiện” đến vậy?

Bí mật nằm ở sự cân bằng hoàn hảo của tứ vị (mặn, ngọt, chua, cay) và cả hương thơm (fragrant) nữa, đúng chuẩn “signature” của ẩm thực Thái.
* Xoài xanh (Mamuang dip – มะม่วงดิบ): Ở Thái, người ta thường dùng các giống xoài địa phương có độ chua và giòn đặc trưng như xoài keo (Mamuang Kaew) hoặc xoài Fahlun (มะม่วงฟ้าลั่น) khi còn non. Chính cái độ giòn “rôm rốp” và vị chua “chảy nước miếng” này là nền tảng cho món gỏi.
* Tôm (Goong – กุ้ง): Tôm tươi luộc vừa tới, giữ được độ ngọt và săn chắc. Nhiều hàng quán “chất chơi” còn dùng tôm sống tái chanh, nhưng mình khuyên các bạn ở nhà làm thì nên luộc chín cho an toàn nhé.
* Nước sốt “thần thánh” (Nam Yam – น้ำยำ): Đây chính là linh hồn của món ăn. Sự kết hợp của nước mắm ngon (Nam Pla – น้ำปลา), nước cốt chanh (Nam Manao – น้ำมะนาว), đường thốt nốt (Nam Tan Puek/Peep – น้ำตาลปึก/ปี๊บ) và ớt hiểm giã nhuyễn. Người Thái thường dùng cối và chày (Khrok gab Saak – ครกกับสาก) để giã các nguyên liệu làm sốt, giúp tinh dầu từ ớt, tỏi tiết ra, hòa quyện hương vị một cách tuyệt đối. Đây là một dụng cụ “must-have” trong bếp Thái đó nha!
* Thảo mộc và gia vị: Hành tím thái lát, đậu phộng rang, tôm khô (tùy chọn), và các loại rau thơm như húng lủi, rau răm, ngò gai.

Hồi ở Chiang Mai, mình có la cà một quán vỉa hè, thấy cô chủ quán tay thoăn thoắt bào xoài, giã cối, trộn gỏi. Cô ấy có rỉ tai mình một bí kíp: “Phải dùng đường thốt nốt nguyên chất, đừng dùng đường cát trắng, vị nó không ‘sâu' bằng đâu con ơi!“. Và đúng thật, cái vị ngọt thanh, không gắt của đường thốt nốt làm cho món gỏi có chiều sâu hơn hẳn.

“Nâng Tầm” Gỏi Xoài Tôm Tại Gia: Bí Kíp Từ Thomasina Miers và “Mình”

Công thức của đầu bếp Thomasina Miers khá chuẩn rồi đó, nhưng với kinh nghiệm “ăn dầm nằm dề” ở Thái, mình xin “bonus” thêm vài chiêu để món gỏi của cả nhà “đỉnh” hơn nữa:

* Chọn xoài: Lựa những quả xoài xanh thật cứng, vỏ căng bóng. Khi bào sợi, ngâm ngay vào nước đá có pha chút muối để xoài giữ được độ giòn lâu hơn. Đây là mẹo nhỏ mình học được từ các mẹ bán gỏi ở chợ Or Tor Kor (ตลาด อ.ต.ก.) – một khu chợ cao cấp nổi tiếng với nông sản tươi ngon ở Bangkok.
* Sơ chế tôm: Tôm mua về, lột vỏ, bỏ đầu (giữ lại vỏ và đầu để nấu nước dùng cho các món khác, đừng phí!), rút chỉ đen. Luộc tôm với vài lát hành tây và một ngôi sao hồi như công thức gợi ý là “chuẩn bài”, giúp tôm thơm và khử tanh. Tuyệt đối không luộc tôm quá lâu, sẽ bị dai và mất ngọt. Thấy tôm chuyển hồng là vớt ra ngâm nước đá liền.
* Bún gạo (Sen Lek – เส้นเล็ก hoặc Sen Yai – เส้นใหญ่): Món này ăn kèm bún gạo thì “hết sẩy”. Thomasina Miers thích loại bún gạo bản dẹt (ribbon noodles – Sen Yai), mình cũng mê loại này vì nó thấm sốt cực tốt. Nhớ luộc bún theo hướng dẫn, xả nước lạnh kỹ để không bị dính chùm.
* Làm nước sốt (Nam Yam):
* Cối và chày là chân ái: Nếu có, hãy dùng cối đá để giã tỏi, ớt, gốc ngò. Cái sự giã tay này nó khác biệt lắm, nó làm cho hương vị “bung tỏa” mà máy xay không thể nào làm được.
* Điều chỉnh gia vị: Công thức là một gợi ý. Quan trọng là bạn phải nếm và điều chỉnh theo khẩu vị của mình. Người Thái rất coi trọng sự cân bằng, nên hãy thêm từ từ đường, chanh, nước mắm cho đến khi đạt được vị chua-cay-mặn-ngọt hài hòa. Đừng ngại nếm thử nhiều lần! Một tip nhỏ từ mình là ban đầu nên làm sốt hơi đậm vị một chút, vì khi trộn với bún và rau, vị sẽ nhạt bớt.
* Dầu mè: Thêm dầu mè như công thức sẽ tạo một lớp hương thơm rất “quyến rũ”, tuy nhiên, nhiều quán truyền thống ở Thái họ không dùng dầu mè cho món này đâu, nên tùy sở thích bạn có thể gia giảm hoặc bỏ qua.
* Trình bày: Trộn đều tất cả nguyên liệu nhẹ nhàng. Rắc thêm đậu phộng rang giã dập, hành phi (nếu thích) và vài cọng ngò lên trên. Dọn kèm một chén Prik Nam Pla (พริกน้ำปลา – nước mắm ngâm ớt) cho ai thích ăn đậm đà hơn.

Lưu ý “xương máu”: Nếu không ăn cay được nhiều, nhớ giảm lượng ớt xuống nhé. Ớt hiểm Thái (Prik Kee Noo – พริกขี้หนู) tuy nhỏ mà “có võ”, cay xé lưỡi đó! Cứ mạnh dạn nói “Mai Phet” (ไม่เผ็ด – không cay) hoặc “Phet Noi” (เผ็ดน้อย – cay ít) khi gọi món ở Thái là người ta hiểu liền.

Bánh Chanh Dứa Dừa Kiểu Thái: Cú Twist Ngọt Ngào Cho Ngày Hè

Sau món gỏi “cháy bỏng”, mình cùng “hạ nhiệt” với món tráng miệng lấy cảm hứng từ hương vị Thái Lan: Bánh Loaf Chanh Dứa Dừa. Dù bánh loaf không phải là món truyền thống của Thái, nhưng sự kết hợp của dứa (Sapparot – สับปะรด), dừa (Maprao – มะพร้าว) và chanh (Manao – มะนาว) thì lại đậm chất nhiệt đới, gợi nhớ đến những món chè, kem hay bánh ngọt đặc trưng của xứ Chùa Vàng. Mình đã từng thử một vài loại bánh ngọt hiện đại ở các tiệm cà phê “hip hip” ở khu Ari (Bangkok) hay Nimmanhaemin (Chiang Mai) cũng có những sự kết hợp tương tự, rất thú vị!

Công thức của Thomasina Miers cho món bánh này khá dễ thực hiện, ngay cả khi bạn là “newbie” trong bếp.
* Dứa: Có thể dùng dứa tươi hoặc dứa đóng hộp. Nếu dùng dứa tươi, chọn quả chín vừa, mắt to, thơm lừng. Xay nhuyễn dứa sẽ giúp bánh ẩm và thơm hơn.
* Dừa sấy: Rang dừa sấy cho đến khi có màu caramel nhạt và xay mịn. Đây là bước tạo nên mùi thơm đặc trưng và kết cấu thú vị cho bánh. Mình thường mua dừa sấy ở các siêu thị Thái, chất lượng rất tốt.
* Vỏ chanh: Đừng bỏ qua vỏ chanh nhé! Chính nó sẽ mang lại hương thơm tươi mát, cân bằng vị ngọt của bánh.

Khi nướng bánh, căn bếp nhà bạn sẽ ngập tràn hương thơm của bơ, dứa, dừa và chanh. Cái mùi đó nó “healing” tâm hồn gì đâu! Bánh ra lò, để nguội bớt rồi rưới lớp kem chanh đường lên trên, trang trí thêm chút dừa sấy và vỏ chanh bào. Cắt một lát bánh, nhâm nhi cùng tách trà chiều, đảm bảo bao nhiêu mệt mỏi cũng tan biến. Món bánh này không quá ngọt gắt, mà có vị chua dịu của chanh, vị ngọt thơm của dứa và béo ngậy của dừa, một sự kết hợp tinh tế và “rất Thái” theo một cách nào đó.

Chốt Hạ: Hè Này “Quẩy” Bếp Cùng Hương Vị Thái Thôi Nào!

Vậy là mình đã “bật mí” xong hai công thức đồ Thái “xịn sò” cho mùa hè này rồi đó. Gỏi xoài tôm thì chua cay mặn ngọt bùng nổ, còn bánh chanh dứa dừa thì thơm lừng, ngọt ngào dễ chịu. Cả hai đều không quá khó để thực hiện tại nhà, quan trọng là bạn chọn được nguyên liệu tươi ngon và nêm nếm theo đúng “gu” của mình.

Đối với mình, ẩm thực Thái không chỉ là những món ăn ngon, mà còn là cả một nền văn hóa, một câu chuyện về sự hòa quyện của hương vị và màu sắc. Việc tự tay vào bếp, tái hiện lại những món ăn mình yêu thích từ những chuyến đi Thái Lan giống như một cách để “sống lại” những kỷ niệm đẹp. Hy vọng với những chia sẻ và “bí kíp” nho nhỏ của mình, cả nhà sẽ có những bữa ăn thật ngon, thật “chill” bên gia đình và bạn bè. Đừng ngại thử nghiệm và sáng tạo nhé! Biết đâu bạn lại khám phá ra một “phiên bản” gỏi xoài hay bánh ngọt “made by me” còn ngon hơn cả bản gốc thì sao? Chúc cả nhà thành công và có một mùa hè thật sảng khoái! Nếu có thử làm, nhớ khoe thành quả với mình nha!